Drodzy Rodzice !
Często nie macie dostępu do fachowej wiedzy i trudno jest Wam ocenić poziom rozwoju swojego dziecka. Nie wiecie czy, i na ile Wasze dziecko różni się od rówieśników.
Nawet, gdy macie świadomość, że Wasza pociecha rozwija się wolniej, uspokajacie się w momencie, gdy słyszycie:
„dziecko z tego wyrośnie”, „jeszcze zdąży się nauczyć”, „przecież to normalne, że np.: „wcześniaki rozwijają się wolniej”, „jeszcze ma czas dogonić rówieśników”.
Informujemy, że istnieją placówki, które pomogą Wam rozwiać wątpliwości na temat prawidłowości rozwoju waszego dziecka.
Np.: Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna Nr 2 w Zamościu
Możecie zwrócić się o pomoc do naszej placówki jeśli Wasze dziecko ma kłopoty z wykonywaniem poniższych czynności, typowych dla poszczególnych etapów rozwoju.
I W SFERZE SPRAWNOŚCI MOTORYCZNEJ I MANUALNEJ
DUŻA MOTORORYKA
/1 rok życia/
- utrzymuje sztywno główkę podczas pionowego trzymania
- unosi się na przedramionach
- odwraca głowę w kierunku bodźca
- samodzielnie siedzi z podparciem i bez podparcia
- wykonuje ruchy w pozycji siedzącej
- samodzielnie siada z pozycji leżącej
- utrzymuje sztywno nóżki podczas próby wstawania
- samodzielnie próbuje wstawać po uchwyceniu się podpory
i podciągnięciu
- samodzielnie stoi z podporą i bez
- próbuje samodzielnie podnieść się z klęku lub raczkowania
korzystając z podpory i bez niej
- próbuje stawiać kroki podczas podtrzymywania pod pachami
- stawia kroki z równoczesnym przytrzymywaniem się obiema
rączkami np. brzegu łóżeczka lub mebli
- chodzi z prowadzaniem za obie rączki
- chodzi z przesuwaniem przed sobą, jako podpory, np. krzesła,
wózka, chodzika
- próbuje samodzielnie chodzić
/2 rok życia/
- samodzielnie chodzi
- kopie piłkę, rzuca nią
- robi przysiady, wspina się, biega
- wchodzi po schodach
- podskakuje
- próbuje rozbierać się
- próbuje jeździć na rowerku
/3 rok życia/
- sprawnie chodzi i biega
- pewnie trzyma przedmioty w czasie chodzenia
- stoi 2 - 3 sekundy na jednej nodze
- rzuca, kopie, i próbuje łapać piłkę
- jeździ na 3 - kołowym rowerku
- samodzielnie wkłada luźne (niektóre) części garderoby
/4 rok życia/
- wchodzi i schodzi po schodach krokiem naprzemiennym
- sprawnie kopie i rzuca piłkę
- łapie piłkę przyciskając ją do siebie
- potrafi podskoczyć, przeskoczyć przez przeszkodę i zeskoczyć
z niej
/5 - 6 rok życia/
- potrafi tańczyć, jeździć na rowerze
- potrafi zapamiętać i powtórzyć kilka prezentowanych wcześniej ruchów
- stoi na jednej nodze z zamkniętymi oczami
- skacze na skakance
MAŁA MOTORYKA
/1 rok życia/
- chwyta zabawki włożone w rączkę
- wyciąga rączki po przedmiot, przekłada zabawki z rączki do
rączki
- chwyta zabawki jedną ręką
- pojawia się chwyt nożycowy, pęsetowy
/2 rok życia/
- chwyta palcami zabawki
- próbuje posługiwać się łyżką lub widelcem
- rysuje znaczki, bazgrze
- pije z kubka
- próbuje samodzielnie myć zęby
- próbuje wkładać klocki w otwory
- buduje wieżę z 2, 4, 6 klocków
- odkręca pokrywki
/3 rok życia/
- rysuje pionową i poziomą linię prostą, krzyżyk oraz koło
- buduje wieżę z 8 elementów
- posługuje się łyżką, widelcem, kubkiem
- wykonuje podstawowe czynności higieniczne (myje ręce, siada na sedes, itp.)
/4 rok życia/
- rysuje wg wzoru linię, koło, kwadrat lub prostokąt i krzyżyk
- rysuje po śladzie
- jest sprawniejszy w samoobsłudze ( myje zęby, wyciera ręce w ręcznik, rozpina zamki błyskawiczne)
- zamalowuje powierzchnię kartki lub kolorowanki (może wychodzić poza linię)
/5-6 rok życia/
- prawie samodzielny w czynnościach samoobsługowych (rozwija
cukierki, nalewa napój z butelki, odkręca kran je i pije
samodzielnie)
- potrafi rysować na temat
- ma bardziej precyzyjne ruchy dłoni (nawlekanie, dorysowywanie
elementów, sznurowanie, smarowanie kromki chleba, cięcie
nożyczkami)
II W SFERZE SPOSTRZEGANIA WZROKOWEGO
/1 rok życia/
- skupia wzrok na twarzy osoby dorosłej, również z pozycji leżącej
- śledzi przedmioty po łuku 90 st. również z pozycji leżącej
- reaguje na miny osoby dorosłej, reaguje uśmiechem na uśmiech
- śledzi wzrokiem osoby poruszające się
- obraca głowę za przedmiotem lub osobą znikającą z pola
widzenia
- ogląda grzechotkę podczas potrząsania nią
- ogląda małe przedmioty położone na stole
- utrzymuje zabawkę w dłoni i patrzy na nią
- koncentruje wzrok na ustach osoby dorosłej
- ogląda przedmioty podczas manipulowania nimi
- spogląda za przedmiotem, który spadł ze stołu
- poszukuje przedmioty, które zniknęły z pola widzenia
- naśladuje proste czynności dorosłego
- odwraca kartki książki, ogląda i pokazuje obrazki
- wyjmuje przedmioty z pudełka, zamyka pudełko
- dotyka palcem wskazującym zabawki
- kontroluje wzrokiem czynności używając narzędzi( kredki,
ołówka, pisaka, łyżki, grzebienia)
- wkłada małe przedmioty do dużych
/2 rok życia/
- układa wieżę z 2, 4, 6 klocków i burzy ją
- umieszcza klocki w otworach zróżnicowanych kształtem lub
wielkością
- dobiera części obrazka do całości
- dobiera pary zabawek
- dobiera do zabawek obrazki przedstawiające te przedmioty
/3 rok życia/
- układa figury, obrazki w konturach
- wskazuje przedmioty na ilustracjach po obejrzeniu oddzielnego
obrazka
- składa obrazki z części
- rozdziela klocki wg koloru, kształtu, wielkości
- naśladuje wzory
/4 rok życia/
- dobiera identyczne obrazki do tych ułożonych na stole
- poszuka obrazka wśród kilku różniących się szczegółem
- dobiera brakujące elementy na dużych ilustracjach
- klasyfikuje rzeczy wg koloru, kształtu, sposobu użycia
/5 - 6 rok życia/
- układa proste historyjki obrazkowe wymagające rozumienia przyczyn i skutków działania
- zauważa i nazywa braki w obrazkach
III W SFERZE SPOSTRZEGANIA SŁUCHOWEGO
/1 rok życia/
- lokalizuje źródło dźwięku /zmienia swoją aktywność np. rytm
ssania na dźwięk głosu matki/
- reaguje ciałem na rytm głośnych kroków, dźwięków lub
płynących z otoczenia
- wsłuchuje się w wypowiedzi osób dorosłych
- wstrzymuje ruchy ciała na dźwięk dzwonka
- słucha dźwięku grzechotki, głośniejszych odgłosów otoczenia
- słucha wypowiedzi opiekunów
- szuka źródła dźwięku przez odwracanie głowy
- manipuluje przedmiotami w celu wydobycia nowych dźwięków
- nasłuchuje wydawane przez siebie dźwięki, powtarza sylaby
- porusza się w rytm muzyki
- słucha i rozpoznaje pierwsze wyrazy, rozpoznaje dźwięki otoczenia /auto, odgłosy zwierząt/
- rozumie polecenia słowne poparte gestem
/2 rok życia/
- bawi się instrumentami muzycznymi
- identyfikuje i różnicuje nowe wyrazy
- identyfikuje i różnicuje słowa
- identyfikuje i różnicuje melodie i słowa piosenek
/3rok życia/
- identyfikuje i różnicuje nowe słowa
- rozumie dłuższe wypowiedzi
- powtarza melodie
- słucha krótkich bajek czytanych
/4 - 6 rok życia/
- słucha i rozumie teksty odczytywane przez dorosłego
- porusza się w rytm melodii np. powoli – szybko
IV W SFERZE ROZWOJU MOWY
/1 rok życia/
- powtarzanie /naśladowanie/ sylab charakterystycznych dla
języka narodowego
- gaworzy
- rozumie wypowiedzi o zabarwieniu emocjonalnym
- pojawia się gest wskazywania palcem
- rozumie proste polecenia, nazwy niektórych osób, przedmiotów,
czynności
- śledzi ruchy zabawek wyrzucanych z łóżeczka
- przyciąga przedmioty, które można dosięgnąć, zmieniając
położenie ciała
- samodzielnie wypowiada kilka wyrazów
- powtarza sylaby i słowa wypowiadane przez dorosłego
/2 rok życia/
- stale powiększa swoje słownictwo
- pojawiają się wypowiedzi dwuwyrazowe
/3 rok życia/
- buduje zdania złożone
- stale wzrasta sprawność w komunikowaniu się z otoczeniem
- powiększa swój zasób słownictwa
/4 rok życia/
- pojawiają się głoski dziąsłowe „sz, ż, cz, dż”
- stale powiększa swój zasób słów /buduje zdania rozwinięte
i złożone/
- używa słów mających zabarwienie emocjonalne
- umie nazywać proste związki przyczynowo – skutkowe, cechy
przedmiotów
- spada liczba błędów gramatycznych
- sprawniej orientuje się w różnicach między przeszłością,
teraźniejszością, a przyszłością
- posługuje się w mowie zdaniami złożonymi
- lawinowo wzrasta ilość pytań do dorosłego /dziecko pyta
o wszystko - pytanie dlaczego?/
- rozumie większość przyimków /np. do, na, w/
/5 - 6 rok życia/
- w pełni ma ukształtowany system fonologiczno – fonetyczny
- wzrasta umiejętność opowiadania
- swobodnie operuje elementami słownikowymi i gramatycznym systemem języka
- pojawia się głoska „r”
V W SFERZE ZABAWY
/1 rok życia/
- czerpie przyjemność z odczuwania ruchu własnego ciała
- samodzielnie bawi się przedmiotami trzymanymi w ręku
- poszukuje przedmiotu, który zniknął z pola widzenia
- chwyta dwa różne przedmioty w dłonie
- naśladuje czynności /powtarza sekwencje ruchów, gestów, ruchów artykulacyjnych/, wykorzystuje narzędzia
- bawi się w zabawy typu „a kuku, tosi – tosi, sroczka
- ogląda książeczki
- próbuje rysować
/2 – 3 rok życia/
- bawi się w złożone zabawy manipulacyjne
- bawi się w zabawy konstrukcyjne
- naśladuje czynności wykonywane przez dorosłego
- bawi się równolegle z rówieśnikami
/4 – 6 rok życia/
- bawi się w zabawy tematyczne /np. w sklep, w lekarza/
- bawi się w zabawy z zawartą instrukcją
- naśladuje czynności, ruchy ciała, dłoni, palców, warg, języka, mimiki, sekwencji zdarzeń, sekwencji czynności na polecenie
VI W SFERZE EMOCJONALNEJ I SPOŁECZNEJ
/1 rok życia/
- odpowiada niepokojem na niepokój matki
- uspokaja się podczas spokojnego mówienia lub śpiewania przez opiekuna
- odpowiada uśmiechem na uśmiech
- niepokoi się jeśli matka dłuższy czas nie zajmuje się nim
- boi się, jeśli zobaczy nieznane osoby
- płacze, gaworzy, aby przyciągnąć uwagę opiekuna
- naśladuje ruchy dorosłego i włącza się do zabawy
- skupia wzrok na twarzy osoby dorosłej
- reaguje mimiką na twarz osoby dorosłej
- próbuje wskazywać palcem
- inicjuje interakcje z osobami z otoczenia
/2 rok życia/
- przywiązuje się do matki
- stara się być we wszystkim samodzielny (,,ja siam”)
- potrzebuje stałego fizycznego i emocjonalnego kontaktu z opiekunami
- chętnie przebywa w towarzystwie innych dzieci ale nie uczestniczy we wspólnej zabawie
- nie potrafi ukrywać emocji (reakcja następuje natychmiast po pojawieniu się bodźca)
- wyraża swoje pragnienia proste
/3 rok życia/
- potęguje uświadomienie sobie własnej odrębności i zdolności rozdzielenia na jakiś czas z matką
- wchodzi w bliższe interakcje z rówieśnikami
- zaczyna współdziałać w grupie
- staje się dojrzały żeby pójść do przedszkola
- pojawia się rywalizacja
- stopniowo przyswaja sobie reguły pozwalające funkcjonować w grupie
- wzrasta rozumienie zasad społecznych i słownictwa nazywającego emocje
/4 rok życia/
- rozumie i respektuje zasady społeczne obowiązujące w grupie
- wzrasta umiejętność współdziałania w grupie
- pojawiają się nowe emocje np. wstyd, zakłopotanie, duma i zazdrość
- nabywa umiejętność uczestniczenia w zabawach tematycznych i grach z regułami
- umie nazywać swoje i innych emocje np. gniew, radość, złość
- pojawia się umiejętność kontrolowania swoich emocji i zdolności do reakcji odroczonych
/5 - 6 rok życia/
- wzrasta znaczenie autorytetu osób innych niż rodzice
- w pełni umie bawić się w zabawy tematyczne
- ma silne poczucie tożsamości płciowej
- dalszy rozwój moralny
VII AUTYZM
/1 - 2 rok życia/
- brak reakcji na własne imię
- brak wskazywania
- brak empatycznego reagowania
- krótki czas patrzenia na ludzi
- brak naśladowania
- ma ubogi repertuar zachowań w toku interakcji
- nie wyciąga rąk do ludzi
- brak kontaktu wzrokowego
- brak adekwatnej mimiki (wyrażania emocji)
- ignoruje ludzi
- nie interesuje się innymi dziećmi
- preferuje samotność
- nie uśmiecha się w sytuacjach społecznych
- brak właściwej gestykulacji i wyrażania emocji za pomocą postawy
- nietypowe pozy
- pasywność, bierność, hipotonia, rozproszona uwaga
- nie poszukuje pocieszenia i nie oferuje go
- nie posiada zdolności do ukierunkowania uwagi innych osób
Opracowały Joanna Nowak i Ewa Poździk na podstawie literatury:
- Cieszyńska, M. Konreno – Wczesna interwencja terapeutyczna. Kraków 2007r.
- Fröhlich – Stymulacja od postaw. Warszawa 1998r.
- Zakrzewska – Każdy przedszkolak może być dobrym uczniem. WSiP Warszawa 2003r.
- Gruszczyk – Kolczyńska, E. Zielińska – Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci wolniej rozwijających się. WSiP Warszawa 2000r.
- Franczyk, K. Krajewska – Program psychostymulacyjny dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju. Impuls Kraków 2003r.
- Gałkowski – Dziecko autystyczne w środowisku rodzinnym i szkolnym. WSiP Warszawa 1995r.
Gdzie szukać pomocy:
Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna Nr 2 w Zamościu
- Okrzei 24 tel. (0-84) 639-59-96 email: poradnia2@o2.pl
Pediatra (lekarz rodzinny)
Przychodnia Matki i Dziecka w Zamościu
- Kilińskiego 32 tel. (084) 638- 58-20